Ziekte of ongeval als zelfstandige: wat nu?

Wat is arbeidsongeschiktheid?

Ben je ziek of had je een ongeval waardoor je jouw beroep niet kan uitoefenen? Dan ben je arbeidsongeschikt. Zowel lichamelijke als psychische letsels komen in aanmerking, net als burnout of depressie.

Zo ben jij als starter wettelijk helemaal in orde

Wat moet je regelen om recht te krijgen op terugbetaling en ondersteuning?

De eerste stap is de belangrijkste om het recht te openen op terugbetaling van medische kosten en ondersteuning bij ziekte en ongeval: sluit aan bij een sociaal verzekeringsfonds en betaal je sociale bijdragen. Je ontvangt dan een attest.

Vervolgens sluit je met dit attest aan bij een ziekenfonds. Stond je ingeschreven als “persoon ten laste” bij het ziekenfonds van je partner of je ouders? Dan is de tijd nu rijp om zelf aan te sluiten.

Tip: Xerius adviseert jou om aan te sluiten bij het ziekenfonds Helan. Je bent er verzekerd van een persoonlijke service en je eigen online klantendossier. Dat is erg handig, omdat je veel zaken zelf kan regelen, zonder je naar het kantoor te verplaatsen. Bovendien geniet je er een uitgebreid pakket aanvullende gezondheidsvoordelen, zowel voor jezelf als voor je gezin.

Op de website lees je meer over al je voordelen bij Helan. Daar kan je meteen ook je aansluiting regelen.

Hoe blijf je genieten van het recht op ondersteuning?

De gouden regel: betaal altijd keurig je sociale bijdragen, zonder een kwartaal over te slaan. Een onbetaalde bijdrage kan tot 2 jaar later problemen opleveren. Wees er maar zeker van: het is een koude douche wanneer je ziekenfonds je medische kosten niet kan terugbetalen omdat je indertijd een kwartaal over het hoofd zag.

Begin je als zelfstandige na een job als loontrekkende? Dan ben je voorlopig in orde via de sociale bijdragen die betaald werden via je werkgever – op voorwaarde dat dit steeds correct gebeurde, uiteraard.

Start je als zelfstandige meteen na je studies? Dan heb je onmiddellijk recht op terugbetaling. Maar ook hier geldt de ijzeren wet: betaal je sociale bijdragen altijd op tijd.

Wat als je ziek bent of een ongeval kreeg?

Onder welke voorwaarden heb je recht op arbeidsongeschiktheidsuitkering?

Eerst en vooral moet je aangesloten zijn bij een sociaal verzekeringsfonds. Dat kan als zelfstandige in hoofdberoep of als meewerkende partner. Vervolgens betaal je correct en volledig je sociale bijdragen.

Ben jij helemaal in orde met de regeltjes hierboven? Dan betaalt je ziekenfonds je arbeidsongeschiktheidsuitkering uit zoals het hoort.

Wie moet je informeren als je enkele maanden arbeidsongeschikt wordt?

De eerste stap: “getuigschrift van arbeidsongeschiktheid” indienen bij je ziekenfonds.

Je kan dit formulier downloaden op de website van je ziekenfonds. Bezorg het document – ingevuld door jezelf en je behandelende arts – aan je ziekenfonds, zodat zij je arbeidsongeschiktheid kunnen erkennen. Dien het papier zeker tijdig in. Dit wil zeggen: binnen de 7 kalenderdagen, te rekenen vanaf de dag na het begin van de arbeidsongeschiktheid.

Verwittig vervolgens je sociaal verzekeringsfonds.

Je kan, als je enkele maanden arbeidsongeschikt bent, immers voor één of meerdere kwartalen vrijstelling krijgen van je sociale bijdragen, met behoud van je pensioenrechten. Het aanvraagdocument voor deze gelijkstelling wegens ziekte vind je hier.

Heb je een verzekering Gewaarborgd Inkomen? Doe ook daar aangifte.

Als je een verzekering Gewaarborgd Inkomen hebt, betaalt je verzekeraar je een vervangingsinkomen uit, waarmee jij het inkomensverlies opvangt dat ontstaat door je arbeidsongeschiktheid.

Welke steun krijg je bij arbeidsongeschiktheid?

Je medische kosten worden terugbetaald

Je krijgt een tussenkomst voor alle medische kosten die verband houden met je ziekte of ongeval. Denk maar aan:

• huisarts, tandarts en specialist
• kinesitherapie
• geneesmiddelen op voorschrift van een arts
• opname in het ziekenhuis
• bevalling

Wil je alle wettelijke tussenkomsten in detail bekijken? Dat kan op de website van het RIZIV.

Een stukje van de kosten blijft voor jouw rekening. Dat is het befaamde “remgeld”. Je ontvangt dus altijd een tussenkomst, nooit een volledige terugbetaling.

Wil je ook het remgeld terugkrijgen? Dat kan met extra waarborgen, zoals een hospitalisatieverzekering, een tandverzekering of een verzekering die je remgeld terugbetaalt wanneer een opname in het ziekenhuis niet nodig was.

Hou er wel rekening mee dat veel van deze dekkingen pas ingaan na een wachttijd van 6 maanden. Je betaalt dus eerst een half jaar premie, en krijgt pas daarna het remgeld terug.

Hoeveel bedraagt de uitkering van het ziekenfonds?

Ben je minstens 8 opeenvolgende dagen ziek of arbeidsongeschikt? Dan krijg je vanaf de eerste dag een vast dagbedrag, dat je kan vinden in de tabel hieronder. De uitkering start vanaf de dag waarop je “getuigschrift van arbeidsongeschiktheid” door de arts is opgesteld en ondertekend. En dat steeds onder de voorwaarde dat je de aangifte tijdig hebt bezorgd.

Hoe zit het met uitkeringen wanneer je na de wettelijke pensioenleeftijd actief blijft als zelfstandige?

Word je arbeidsongeschikt na je pensionering, dan kan je maximum zes maanden lang een uitkering ontvangen. Belangrijke voorwaarde: je dient minstens de minimum sociale bijdrage voor zelfstandigen in hoofdberoep te betalen, ook al is dat vanaf 65 jaar geen verplichting meer.

Welke sociale rechten geniet je nog meer?

Komt de ooievaar langs of adopteer je een kindje? Ook dan heb je recht op ondersteuning. Hier lees je er meer over.

Dat is eveneens het geval wanneer je je inzet voor de medemens. Dus ook als pleegouder of mantelzorger heb je – oververdiende – rechten.

Lange tijd buiten strijd: wat zijn je rechten?

Gelijkstelling wegens ziekte: geen bijdragen, toch beschermd

Kan je voor langere tijd, lees: enkele maanden, niet werken, dan kan je “gelijkstelling wegens ziekte” aanvragen. Je betaalt dan geen sociale bijdragen tijdens je arbeidsongeschiktheid, en geniet gedurende deze periode toch van sociale bescherming. Zo bouw je verder pensioenrechten op en krijg je medische kosten terugbetaald.

Om in aanmerking te komen, moet je – of wat had je gedacht – voldoen aan enkele voorwaarden. Je leest er hier meer over.

De jaarlijkse inhaalpremie bij langdurige invaliditeit

Ben je echt lange tijd uitgeteld? Dan kan je een jaarlijkse inhaalpremie krijgen, die financieel het leed wat verzacht. Je komt in aanmerking voor deze steunmaatregel als je deze 3 vakjes kan aanvinken:

• je bent erkend als invalide;
• je bent op 31 december alle dagen van datzelfde jaar (dat zijn er dus 365 of 366) arbeidsongeschikt geweest; 
• in mei – de maand waarin de premie wordt toegekend – was je minstens 1 kalenderdag erkend als invalide.

De gevolgen van je arbeidsongeschiktheid voor je onderneming

Ben je arbeidsongeschikt zelfstandige, dan mag je – enkele uitzonderingen niet te na gesproken – zelf niet meer werken.

Dit betekent niet dat je onderneming plat moet liggen. In een eenmanszaak kunnen helpers de boel draaiende houden (behalve wanneer je een gelijkstelling wegens ziekte aanvraagt), in een vennootschap kunnen je medevennoten of personeel een tandje bijsteken. Met andere woorden: je onderneming kan omzet blijven genereren in jouw naam. Als bedrijfsleider kan je zelfs bezoldigingen blijven krijgen zonder je uitkering te verliezen.

Moet je sociale bijdragen blijven betalen als je arbeidsongeschikt bent?

Zet je jouw zelfstandige activiteit stop? En zet niemand deze verder in jouw naam? Dan hoef je geen sociale bijdragen te betalen. Let wel: afhankelijk van de situatie dekt de vlag “stopzetting” een andere lading:

• ben je ondernemingshoofd van een eenmanszaak, en is de eenmanszaak niet meer actief tijdens je arbeidsongeschiktheid? Dan is het niet nodig om de eenmanszaak formeel stop te zetten. Het volstaat dat je aantoont dat er geen activiteit is in de onderneming. Dat kan bijvoorbeeld met een btw-aangifte waaruit blijkt dat er geen btw-verrichtingen zijn.
• ben je helper of meewerkende echtgenoot in een eenmanszaak? Dan volstaat het om je activiteit stop te zetten. De eenmanszaak kan verder actief blijven.
• ben je actief in een vennootschap? Dan mag je niet meer actief zijn als “werkend vennoot”. Ben je mandataris, dan heb je de keuze: ofwel neem je ontslag, ofwel maak je jouw mandaat onbezoldigd in rechte en in feite, zoals dat heet. De vennootschap kan verder actief blijven. Je Xerius-klantenadviseur kan jou hier meer over vertellen.
• ben je de enige zaakvoerder of bestuurder van een eenpersoonsvennootschap? Dan mag de vennootschap niet meer actief zijn. Je kan je mandaat behouden op voorwaarde dat het mandaat onbezoldigd is of wordt. Ook hierover kan je Xerius-klantenadviseur jou meer vertellen.

Weer aan de slag na arbeidsongeschiktheid

Wil je weer aan de slag na de einddatum van je arbeidsongeschiktheid? Dan hoef je geen papierwerk te doen. Het ziekenfonds zal je uitkeringen automatisch stopzetten.

Hervat je het werk vóór die einddatum van arbeidsongeschiktheid? Bezorg dan je ziekenfonds tijdig een bewijs van werkhervatting. Dat document kan je downloaden op de website van je ziekenfonds.

Kan je werken en tegelijk je uitkering arbeidsongeschiktheid behouden?

Je begrijpt dat dit alleen kan in uitzonderlijke gevallen, en met voorafgaande toestemming van je ziekenfonds. De adviserend geneesheer kan – op basis van je medische situatie – toestemming geven om je uitkering te cumuleren met een beperkte beroepsactiviteit.

Hou altijd in je achterhoofd dat het mes aan twee kanten snijdt:

• na 6 maanden cumulatie vermindert je uitkering automatisch met 10%;
• je kan geen gelijkstelling wegens ziekte genieten, en betaalt dus altijd sociale bijdragen.